Криптовалутите станаа „меч со две острици“ во Западен Балкан – тие се користат и за правни трансакции и за разни криминални активности. Србија и Албанија постигнаа напредок во регулирањето на криптовалутите, додека другите земји во регионот сè уште имаат сериозни тешкотии со следењето и запленувањето на дигиталните средства. Поради лоши закони, недостаток на обучени луѓе и слаба соработка меѓу земјите, досега се регистрирани само три случаи на заплена на криптовалути во целиот регион.
За да се реши овој проблем, Глобалната иницијатива за транснационален криминал (GI-TOC) наведува дека се потребни подобри закони, повеќе експерти, подобра соработка со приватниот сектор и посилна соработка меѓу земјите.
Како што пишува GI-TOC, криптовалутите се широко распространети и на легалните и на нелегалните пазари низ целиот Западен Балкан.
„Во 2023 година, приближно 240.000 луѓе во регионот, првенствено во Србија, поседувале криптовалути со обем на трансакции проценет помеѓу 25 и 30 милијарди американски долари“, пишува GI-TOC.
Иако криминалот поврзан со криптовалутите некогаш беше редок, сега тие се повеќе се користат од страна на криминални групи.
Во регионот, Црна Гора стана клучна земја за употреба на криптовалути на пазарите на „темна мрежа“, односно за употреба на криптовалути за трансакции на нелегални интернет пазари, додека „Албанија, Северна Македонија и Србија доживеаjа значително зголемување на употребата на криптовалути“.
„Опсегот на криминални активности се прошири и вклучува перење пари, измами и нелегално рударење криптовалути“, соопшти GI-TOC.
Загубата на виртуелни средства останува проблем
Додека некои земји од Западен Балкан, вклучувајќи ги Албанија, Северна Македонија и Србија, постигнуваат напредок во конфискацијата на традиционални средства стекнати преку криминални активности, како што се готовина и недвижен имот, Босна и Херцеговина и Црна Гора сè уште се борат.
Сепак, кога станува збор за виртуелни средства, тоа е многу посложено поради брзината на трансакциите, предизвиците во следењето на сопственоста и регулаторните празнини.
„Овие тешкотии се особено изразени во Западен Балкан, каде што на многу земји им недостасуваат сеопфатни регулаторни рамки и техничка експертиза потребни за ефикасен надзор на криптовалутите“, соопшти GI-TOC.
Случаи на напади
Успешните заплени на виртуелни средства остануваат исклучително ретки во регионот, со само три документирани случаи досега.
Еден од случаите, како што пишува „ GI-TOC “, се однесувал на албанска организирана криминална група вклучена во трговија со дрога и кражби.
Албанските сили за спроведување на законот, според „GI-TOC“, во соработка со колеги од Белгија, Холандија, Шпанија и Европол, спроведоа операција против оваа група во текот на 2024 и 2025 година. Запленети се готовина, блокирани се банкарски сметки, а запленети се и други средства во сопственост на групата, вклучувајќи криптовалутни паричници во вредност од десет милиони американски долари.
Друг случај на заплена доаѓа од Србија. Во меѓународна операција предводена од Германија, Бугарија, Кипар и Србија, а координирана од Европол и Евроџаст, беше разбиена криминална мрежа која измамила 127.000 луѓе преку лажни шеми за крипто инвестиции.
Наводно, криминалната мрежа користела кол-центри во Србија, се потпирала на Бугарија за техничка поддршка и наводно перела пари преку Кипар.
Во јануари 2023 година, полицијата заплени неколку паричници со крипто средства во вкупна вредност од 1 милион долари.
Исто така, како што пишува GI-TOC, постојат индикации дека во Босна и Херцеговина се запленети крипто средства поврзани со меѓународна организација за трговија со дрога. Според судски службеник во Сараево, судските записи покажуваат дека судските власти ги заплениле криптовалутите и наредиле нивна конверзија.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
