Кешот има многу позитивни и моќни квалитети. Ги охрабрувам сите да користат готовина барем еднаш неделно. Ако сите го прават ова, ќе ги задржиме придобивките од хартиените пари, вели Џеј Загорски, економист и вонреден професор на Факултетот за бизнис „Квестром“ на Универзитетот во Бостон, автор на книгата „Моќта на готовината: Зошто користењето хартиени пари е добро за вас и општеството“, за „Политика“.
„Користењето готовина го олеснува контролирањето на трошоците, бидејќи кога ќе ви снема готовина, мора да престанете да трошите. Со кредитна картичка, треба да престанете само кога ќе го достигнете вашиот кредитен лимит, што значи дека веќе сте влегле во спирала на задолжување“, објаснува Загорски, истакнувајќи уште една важна поента - за време на големи природни катастрофи и некое време потоа, електронските плаќања обично не функционираат, додека, како што вели тој, готовината е „нискотехнолошко и доста сигурно средство за размена дури и во такви вонредни околности“.
Готовината е поткрепена и со фактот дека е посоодветна како форма на помош за лица од социјално ранливи групи, кои, по правило, немаат банкарска сметка.
Споредувајќи ги ризиците, професорот Загорски вели дека износите украдени од кредитни и дебитни картички се многу пати поголеми од износот на готовина што би можеле да ви ја украдат „обични“ крадци.
„Понатаму, дури и ако банката ги врати украдените пари од кредитна или дебитна картичка, процесот честопати трае долго, а е и скап“, нагласува тој.
Како што истакнува тој, многу компании ги игнорираат придобивките од готовината: „Ако сакате да купите пијалок во авион, ќе мора да користите некоја форма на електронско плаќање, бидејќи готовината повеќе не се прифаќа за време на летот. Многу земји имаат закони што бараат од продавниците, транспортот и другите бизниси да прифаќаат готовина. Сепак, само затоа што една организација е законски обврзана да прифаќа готовина, не значи дека има обврска да го олесни процесот за потрошувачите. Ќе ви дадам пример за голем ресторан кој се наоѓа под мојата канцеларија на универзитетот. Работи на самопослужување, па затоа често нема персонал наоколу. И има знак до касата на кој пишува дека луѓето кои сакаат да користат готовина мора да најдат менаџер, кој често е зафатен со други работи, па затоа сте осудени да чекате. Јас самиот, иако сум страствен застапник на користењето готовина, честопати се откажувам и плаќам електронски. Не можете да го обвините ресторанот што не дозволува плаќања во готово, но тие ги отежнуваат трансакциите во готово колку што е можно повеќе. И ова не е изолиран случај, напротив.“
Авторот на книгата „Моќта на готовината: Зошто користењето хартиени пари е добро за вас и општеството“ истакнува дека користењето готовина ја штити нашата приватност и анонимност од технолошки компании, хакери, банки и други „љубопитни луѓе“.
„Многу од моите студенти објавуваат сè за својот живот на социјалните медиуми. Во пресрет на дипломирањето, многу од нив бришат голем број објави што потенцијално би можеле да им го отежнат наоѓањето работа. Кога користите електронски плаќања, создавате отворена книга за вашиот финансиски живот. Иако можеби денес не ви е грижа, во иднина можеби нема да сакате луѓето да знаат колку сте потрошиле на алкохол, храна, облека, лекови... Не е можно да ја избришете или скриете вашата финансиска историја од банки, технолошки компании и хакери кои се обидуваат да ви ги украдат личните податоци. Од друга страна, не постои лесен начин за никого да ги следи вашите трошења во готово“, предупредува Џеј Загорски, а потоа објаснува зошто Кеш гарантира дека компаниите не можат да ни наплаќаат висока, таканаречена прилагодена цена.
„На пазарите низ целиот свет, луѓето се ценкаат лице в лице. Оние кои се добри во тоа добиваат пониски цени. Во онлајн светот, компаниите се прилагодиле на можноста да наплаќаат различни цени на различни клиенти. Ако видат дека сте расипник со следење на вашите електронски плаќања, ќе ве „заклучат“ на повисока цена и ќе претпостават дека нема да се ценкате. Ако плаќате во готово, ќе го исфрлите тој адут од рацете на компаниите“, советува Загорски, предупредувајќи дека електронското откривање информации за нашите трошења претставува потенцијален ризик.
„Многу земји експериментираат со дигитални валути на централните банки, наречени CBDC. Овие валути се како Биткоин, освен што владата ја создава криптовалутата и ја одржува контролата врз дигиталниот паричник во кој е складирана. CBDC се опасни бидејќи владата може да следи секое купување што некој го прави. Овие нови дигитални валути ѝ даваат на владата моќ да ги контролира дигиталните паричници. Ако некој се спротивстави, владата може да го затвори или заклучи паричникот како казна. Давањето контрола на владата врз тоа кој може да троши пари во дигитален паричник е лесен начин да се потисне какво било спротивставување, протест и несогласување со владините политики. Затоа, опстанокот на готовината гарантира дека поединците остануваат надвор од дофатот на оваа рачка на надзор.“
Конечно, професорот Загорски разбива уште еден мит: дека ракувањето со готовина ги чини и продавниците и клиентите: „Студиите покажуваат дека електронските плаќања како што се кредитните и дебитните картички ги чинат продавниците повеќе од прифаќањето готовина. Кога продавниците се соочуваат со повисоки трошоци за прифаќање кредитни картички или планови „купи сега, плати подоцна“, тие едноставно ги префрлаат овие дополнителни трошоци на клиентите, во форма на повисоки цени.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
