Се случуваат големи работи, барем потенцијално.
Трамп и Путин најавуваат самит кој, според официјалните изјави, би можел да ја заврши војната во Украина.
Додека нервозата расте во Брисел, во Москва и Вашингтон владее претпазлив оптимизам - тоа е оптимизмот на двајца актери кои конечно преговараат директно, свесни дека вековната логика на геополитиката ги прави природни соперници, но и сојузници кога станува збор за кршење на европската хомогеност.
Доколку навистина се постигне договор, јасно е дека најголем губитник ќе биде Европската Унија, чија надворешна политика се сведува на реагирање на потезите на другите.
На Трамп му е потребен брз, драматичен успех - и домашната и глобалната јавност се уморни од војната, која од самиот почеток беше претставена како „борба на демократијата против авторитаризмот“, а сега се претвори во скап ќорсокак.
Од друга страна, Путин има луксуз на време: руската економија, иако е под санкции, најде вентил на Исток и Југ, а Кремљ теоретски може да продолжи да води војна со години. Сепак, на руското раководство му е јасно дека продолжената воена исцрпеност би ја уништила финансиската основа на државата.
Затоа, понудата за самитот доаѓа во вистинско време за двајцата претседатели.
Сценариото што се разгледува во Вашингтон е речиси класично „реалполитичко“ решение: замрзнување на фронтовската линија со формално или неформално признавање на рускиот суверенитет над Крим и дел од Донбас, за возврат укинување на дел од санкциите и враќање на руските енергетски производи на западниот пазар.
Трамп, се разбира, би им го продал тој пакет на гласачите како „мир без американски војник на фронтот“ и „паѓање на цените на бензинот“.
За Путин, тоа е воена победа, можеби помала од очекуваното, можеби многу поскапа од очекуваното, но сепак победа.
Европа, од друга страна, се најде во парадокс - таа е најгласниот застапник на украинскиот суверенитет, а во исто време е економски најранлива ако војната потрае.
Инфлацијата, енергетските турбуленции и растечкото десно крило во ЕУ го поттикнуваат зајакнувањето на „лобито за мир“ кое, особено во земји како Германија и Франција, утре би можело да го прифати договорот што доаѓа од Белата куќа без многу помпа.
Но, институциите на ЕУ остануваат реторички цврсти бидејќи не можат јавно да признаат дека немаат инструменти за притисок врз Москва освен санкциите кои со години даваат сè послаби резултати.
Секако, уште помалку можат да признаат дека овој исход од војната, исклучувајќи го Киев, би бил најголемиот пораз за ЕУ.
За Киев, понудениот „мораториум врз воздухот“ може да биде само привремено олеснување.
Суспензијата на ракетните напади сигурно спасува цивилни животи, но ја лишува Украина од една од нејзините ретки асиметрични алатки - беспилотни летала со долг дострел кои ги погодуваат руските логистички синџири.
Во Кремљ, понудата ја гледа пошироката публика: ако Трамп ги укине секундарните санкции, Русија може да врати барем дел од обемот на гас на европските пазари - можеби дури и индиректно преку трети земји.
Ова би ги реактивирало заработките потребни за воениот буџет, но исто така би ја зајакнало преговарачката позиција на Москва кон Пекинг, кој сè повеќе ги користи руските слабости за да добие поволни енергетски договори.
Со други зборови, Путин купува стратешка автономија меѓу Кина и САД, додека Трамп добива моќ да врши притисок врз Пекинг во трговските разговори.
Во рамките на НАТО се отвора раскол: источноевропските членки, кои ја доживуваат војната егзистенцијално, веќе предупредуваат дека мирот не смее да се гради врз „продажба“ на териториите на Украина.
Но, нивните безбедносни гаранции зависат од САД, па отпорот веројатно ќе се сведе на гласни декларации без реални последици.
Западна Европа, исцрпена од инфлацијата и растот на популизмот, тивко ќе воздивне со олеснување ако војната заврши, барем под руски услови.
Администрацијата на Трамп е помалку загрижена за моралните пораки, а повеќе за глобалната прераспределба на ресурсите.
Европа, откако веќе ги отфрли евтините руски извори на енергија, ќе мора да продолжи да го диверзифицира својот увоз по висока цена, додека САД се појавуваат како главен снабдувач на течен природен гас и оружје.
Доколку дополнително се обезбеди руска воздржаност кон Кина, Вашингтон постигнува двојна победа - ги намалува трошоците за ангажман во Европа и се фокусира на индо-пацифичката конкуренција.
Ако самитот заврши само со ограничен договор, војната преминува во „замрзната“ состојба, која ја губи својата привлечност во медиумите.
Трамп ќе тврди дека „го запрел крвопролевањето“, Путин дека „го заштитил рускиот народ“.
Од друга страна, Европа ќе биде растргната помеѓу потребата од обнова на уништената Украина и внатрешните политички кризи.
Украинските лидери ќе останат без двата клучни лоста - западен фокус и силен морален наратив - додека конфликтот на терен ќе продолжи да крчка и да се разгорува секогаш кога едната страна ќе смета за соодветно.
Светот можеби влегува во нова фаза на мултиполарност: со редефинирање на односите, САД и Русија ја отвораат можноста за прераспределба на глобалната моќ, додека Европа, без свој стратешки компас, ризикува статус на периферен набљудувач.
Иронијата е што токму континентот што најмногу инсистираше на санкции и „вредна дипломатија“ ќе остане без стол на масата кога ќе се спушти завесата.
Во секој случај, самитот Трамп-Путин нема да биде само симболичен состанок, туку ќе биде лакмус тест за способноста на Европа да се позиционира како суверен актер.
Ако остане на ниво на протестни ноти и декларативна солидарност со Киев, Брисел ќе го потврди она што Кремљ и Белата куќа веќе го чувствуваат: стариот континент го потроши својот геополитички капитал и сега стои настрана додека другите цртаат нови мапи на моќ.
А мирот - без разлика колку го посакуваат - секогаш доаѓа со висока цена за оние што не го постигнале.
Јасно е дека претпоставката однапред дека одеднаш сме на самиот крај на војната може да биде лоша прогноза, особено кога знаеме дека еден од клучните актери е Доналд Трамп!
Тешко би било дури и да се избројат колку пати успеал да се „сврти“ кога станува збор за Украина за нешто повеќе од половина година на власт.
Доволно е да се следат медиумските реакции кои веќе влегуваат во зоната на краток спој.
Прво се плашеа од Трамп, потоа возбудено го прославија неговото „свртување“ (или барем неколку) кога објави дека сепак ќе продолжи да ѝ помага на Украина.
Сега, кога одеднаш најави средба со Путин, паниката повторно расте, па веќе денес можеме да прочитаме за тоа како Трамп ќе „падне во стапицата на Путин“.
Во превод - никој што застана на страната на Киев во оваа војна не е среќен што средбата воопшто се случува.
Всушност, тие повторно го покажуваат своето милитаристичко лице.
Самото сознание дека војната наскоро би можела да заврши предизвикува голема непријатност кај некои - а кога ќе имаме предвид дека ова се луѓето што ја водат Европа, ситуацијата може да се опише само како застрашувачка.
Што се однесува до Трамп, може да се каже дека успеал да ги разочара сите страни.
Може ли барем донекаде да се искупи сега?
Тоа сигурно би бил позитивен исход, ако конечно заврши барем една војна и исполни некои од своите предизборни ветувања.
Секако, запирањето на војната во Украина би значело обезбедување на светот со многу поголема шанса за мир.
Во исто време, Трамп е добро свесен дека Русија и Кина, а сега можеби и Индија, се обединети, нешто со што Америка нема да може да се справи долго време.
Затоа, целта остана иста - да се склучи мир со Русија и да се направи сè за руско-кинескиот сојуз да не прерасне во нешто многу покомпактно и помоќно.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
