Темна сенка надвисна над светот. Годинава по 38-ми пат <a href="https://www.economist.com/leaders/2023/11/16/donald-trump-poses-the-biggest-danger-to-the-world-in-2024">„Економист“</a> ги објавува своите предвидувања за наредната година, но анализата на угледниот неделник никогаш не била во сенка на ниту еден човек, како што е случајот со Доналд Трамп овој пат. Луѓето полека почнаа да сфаќаат дека победата на Трамп на изборите во ноември следната година е се поверојатна.
Трамп доминира на републиканските прелиминарни избори. Некои анкети го ставаат пред Бајден во клучните држави каде што е можен пресврт. Во една од нив, 59 отсто од гласачите попрво би му ја довериле економијата на Трамп, а само 37 отсто на Бајден.
Бројните тужби и обвиненија, барем за време на прелиминарните избори, само ја зацврстија позицијата на Трамп.
Демократите со децении се потпираа на поддршката на Црнците и Хиспанците, но сега значителен број од нив ја напуштаат партијата. Секое промашување на еден од кандидатите во следните 12 месеци може да го одреди исходот на трката што целиот свет нервозно ја следи.
Многу опасен момент е човек како Доналд Трамп повторно да затропа на вратата од Овалната соба. Во САД демократијата е во неволја.
Тврдењето на Трамп дека тој всушност победил на изборите во 2020 година е повеќе од лага: тоа е циничен облог преку кој се обиде да покаже дека може да ги заплаши и манипулира своите сонародници - и успеа.
Америка, исто така, се соочува со зголемени непријателства на надворешнополитичкиот фронт: тука е руската инвазија на Украина, Иран и неговите лојални милитантни групи на Блискиот Исток и Кина и нејзиниот однос кон Тајван.
Тие три земји - Русија, Иран и Кина - лабаво ги координираат своите напори и споделуваат слична визија за нов меѓународен поредок во кој силата е секогаш во право, а автократите се безбедни.
Бидејќи републиканците на МАГА го планираат неговиот втор мандат со месеци, Трамп 2 би можел да биде поорганизиран од Трамп 1.
Луѓето кои му се најлојални би ги зазеле најважните позиции. Трамп може слободно да се посвети на одмазда, економски протекционизам и театарски екстравагантни афери.
Не е ни чудо што изгледите за втор мандат на Трамп ги фрлаат во очај светските парламенти и одбори. Но, очајот не е план. Времето за воведување ред во анксиозноста одамна помина.
Но, најголемата закана што ја претставува Трамп е за неговата сопствена земја. Кога би ја вратил власта по негирање на резултатите од 2020 година, тој секако би инсистирал на својот став дека само губитниците дозволуваат да бидат врзани со нормите, обичаите и саможртвата што ја сочинуваат нацијата.
Со желба да ги гони своите непријатели, Трамп ќе води војна против секоја институција што му стои на патот, вклучувајќи ги судовите и Министерството за правда.
<b>Путин и Кси би биле среќни</b>
Победата на Трамп следната година би имала и длабоки импликации во странство.
Кина и нејзините сојузници би се радувале затоа што би имале доказ дека американската демократија не функционира. Доколку Трамп ги прекршил правилата на изборниот процес и граѓанските права во САД, неговите дипломати во странство не би можеле да расправаат поинаку.
Тоа би го потврдило сомнежот на глобалниот југ дека американските повици да се прави она што е правилно се всушност обична лицемерие. Америка би станала само уште една голема сила.
Протекционистичките инстинкти на Трамп исто така би биле неограничени. Во неговиот прв мандат, економијата напредуваше до одреден степен и покрај царините за кинески стоки.
Неговите планови за втор мандат би биле уште поштетни. Тој и неговите соработници размислуваат за универзална царина од 10 отсто за увозот, што е повеќе од три пати повеќе од денешното ниво. Дури и ако Сенатот успее да го спречи, протекционизмот оправдан со експанзивниот поглед на националната безбедност ќе ги зголеми цените за Американците.
Во својот прв мандат, Трамп, исто така, ја поттикна економијата со намалување на даноците и плаќање бенефиции за ковид. Но, сега Америка има буџетски дефицит од воени размери, а трошоците за сервисирање на долгот се уште повисоки. Даночните намалувања би ја поттикнале инфлацијата, а не растот.
На меѓународен план, првиот мандат на Трамп беше подобар од очекуваното. Неговата администрација испорачуваше оружје на Украина, се обиде да постигне мировен договор меѓу Израел, ОАЕ и Бахреин и ги исплаши европските земји да ги зголемат трошоците за одбрана.
Политиката на Америка кон Кина стана поостра. Ако замижите пред некои работи, друг трансакциски претседателски мандат може да донесе некои придобивки.
Рамнодушноста на Трамп кон човековите права може да ја направи саудиската влада поподготвена за соработка по завршувањето на војната во Газа и да ги зајакне односите со владата на Нарендра Моди во Индија.
Но, вториот мандат би бил поинаков, бидејќи светот се промени. Нема ништо лошо во тоа што земјите се трансакциски: тие се обврзани да ги стават сопствените интереси на прво место. Сепак, силната желба на Трамп да постигне деловен договор и неговото чувство за американските интереси немаат никаква основа во реалноста, ниту пак се водени од некакви фундаментални вредности.
Трамп смета дека е лошо Америка да ја троши својата крв и богатство во Европа.
Затоа, тој се закани дека ќе ја заврши војната во Украина и ќе го уништи НАТО за еден ден, можеби со напуштање на обврската нападот врз една земја да се третира како напад врз сите.
На Блискиот Исток, Трамп веројатно безрезервно ќе го поддржи Израел, без разлика колку тој долева масло на огнот на конфликтот во регионот.
Во Азија, тој можеби е подготвен да се договори со кинескиот претседател Кси Џинпинг за да го напушти Тајван затоа што не гледа зошто Америка би војувала со нуклеарна суперсила за некој мал остров.
Сознанието дека Америка ќе ја напушти Европа може да го поттикне Путин да продолжи да се бори во Украина и да ги нападне поранешните советски земји како Молдавија или балтичките земји.
Без американски притисок, Израел веројатно нема да постигне внатрешен консензус за мировни преговори со Палестинците.
Ако се претпостави дека Трамп не стои покрај своите сојузници, Јапонија и Јужна Кореја би можеле да се стекнат со нуклеарно оружје.
Ако продолжи да тврди дека Америка нема глобална одговорност да помогне во справувањето со климатските промени, Трамп би можел да ги уништи сите претходни напори да ги забави.
И тој е опкружен со кинески јастреби кои веруваат дека конфликтот е единствениот начин да се зачува американската доминација.
Фатена меѓу претседател кој склучува договор и неговите функционери кои поттикнуваат војна, Кина лесно може да направи погрешна пресметка за Тајван, со катастрофални последици.
<b>Избори кои се многу важни</b>
Вториот мандат на Трамп би бил пресвртница на начин како што не беше првиот. Победата ќе докаже дека неговите најразорни инстинкти за моќ се точни.
Неговите планови ќе наидат на помал отпор. А бидејќи Америка би го изгласала иако знаела што е најлошото, нејзиниот морален авторитет ќе падне.
За изборите ќе одлучуваат десетици илјади гласачи во само неколку држави. Во 2024 година, судбината на светот ќе зависи од нивните гласачки ливчиња.
<b><i>(Vecer.mk VIA </i></b><a href="https://www.economist.com/leaders/2023/11/16/donald-trump-poses-the-biggest-danger-to-the-world-in-2024"><b><i>Economist</i></b></a><b><i>)</i></b>
Фото: <a href="https://vecer.mk/">Профи</a>
