Пентагон ги информирал дипломатите во главниот град на САД дека Европа мора да ја преземе одговорноста за поголемиот дел од конвенционалните одбранбени капацитети на Алијансата до 2027 година, објавува „Киев пост“.
Ова вклучува сè освен нуклеарно оружје: од разузнавачки системи и сателитско извидување, преку ракетна одбрана и авијација, до копнени сили и логистика.
Доколку Европа не го исполни овој рок, САД би можеле да се повлечат од некои клучни механизми за координација на одбраната во рамките на НАТО.
Пораката беше упатена на состанок зад затворени врати оваа недела, а неколку извори запознаени со дискусијата, вклучително и американски функционер, ја потврдија за „Ројтерс“.
Пентагон наводно изразил незадоволство од темпото со кое Европа ги гради своите сили од руската инвазија на Украина во 2022 година.
Американските претставници забележуваат дека Вашингтон сака да ослободи ресурси за Индо-Пацификот, каде што ја гледа Кина како голема закана.
Рокот до 2027 година изгледа исклучително амбициозен, особено затоа што самиот план на Европската Унија предвидува дека континентот ќе биде способен за независна одбрана до 2030 година.
Товарот на одбраната постепено се префрла на Европа
Многу европски дипломати го сметаат ова барање на САД за нереално. Не е доволно само да се зголемат буџетите за одбрана; потребно е време за изградба на инфраструктура, обука на персонал и надминување на доцнењата во производството што влијаат на целата индустрија.
На пример, нарачките за тенкови, артилерија и ракети честопати траат со години за да се исполнат, дури и кога се нарачани од американски или европски производители.
Пентагон не прецизираше како ќе го мери напредокот на Европа или кој дел од капацитетот треба да биде под европска контрола.
Уште помалку е јасно дали овој ултиматум го претставува официјалниот став на целата администрација на претседателот Доналд Трамп или само ставот на дел од военото раководство, бидејќи во Вашингтон постојат длабоки поделби околу идната улога на САД во Европа.
Функционер на НАТО потврди дека европските сојузници веќе преземаат поголема одговорност за безбедноста на континентот и дека е препознаена потребата од зголемени инвестиции.
Сепак, тој избегна директен коментар за рокот до 2027 година, нагласувајќи само дека товарот на конвенционалната одбрана постепено се префрла од САД во Европа.
Повеќето медиуми го гледаат ова како уште еден пример за унилатерализмот на Трамп, кој го ослабува НАТО и ја задоволува Москва. Сепак, реалноста е посложена и помалку драматична отколку што изгледа на прв поглед.
Прво, Соединетите Американски Држави немаат планови да ја напуштат Алијансата или да ги повлечат сите трупи од Европа.
Нуклеарниот чадор останува американски, како и повеќето стратешки капацитети што Европа едноставно не може брзо да ги реплицира.
Второ, Вашингтон не бара од Европа да стане целосно независна; тој само сака Европа да преземе поголем дел од одговорноста за конвенционалните сили.
Ова е логичен чекор, со оглед на тоа што САД финансираат околу седумдесет проценти од вкупните капацитети на НАТО со децении.
Зошто 2027 година?
Клучното прашање не е дали Европа треба да направи повеќе, туку зошто до 2027 година.
Тој датум не е случаен. Кина јавно објави дека ќе ја подготви својата војска за потенцијална инвазија на Тајван до 2027 година.
Американските стратези сакаат да ослободат што е можно повеќе ресурси за Пацификот, што значи дека Европа мора сама да го носи товарот на справувањето со Русија.
Ако Москва види дека НАТО останува силен без целосно конвенционално ангажирање на САД, одвраќањето всушност се зајакнува.
Парадоксално, овој вид притисок може да ја направи Алијансата поотпорна отколку што беше во последните децении, кога Европа се чувствуваше премногу удобно под американскиот штит.
Европејците веќе одговорија со зголемување на своите буџети. По 2022 година, многу земји ја надминаа целта од два проценти од БДП, а на овогодинешниот самит на НАТО беше договорено постепено зголемување на пет проценти до 2035 година.
Европската унија започна амбициозен план за вооружување вреден околу осумстотини милијарди евра.
Но, само парите не градат капацитети преку ноќ. Потребни се години за да се изградат фабрики, да се обучат војници и да се воспостават заеднички команди кои не зависат од американските сателити или логистички центри.
Доколку Европа не ги исполни очекувањата до 2027 година, последиците нема да бидат колапс на НАТО, како што некои стравуваат.
Поверојатно е дека САД едноставно ќе го намалат своето присуство во одредени области, како што се споделувањето разузнавачки информации или заедничкото одбранбено планирање во балтичките држави и Источна Европа.
Ова би ги принудило Европејците да ги забрзаат сопствените иницијативи, како што се развојот на европски систем за воздушна одбрана или воспоставувањето заедничка команда за брз одговор.
На долг рок, континентот би можел да излезе посилен и покохезивен, помалку зависен од волјата на една администрација преку Атлантикот.
Повик за будење или изговор за понатамошно двоумење?
Сепак, постои значителен ризик. Доколку притисокот е премногу интензивен и премногу брз, тоа би можело да предизвика внатрешни поделби во Европа.
Земји како Полска и балтичките држави веќе трошат повеќе од три проценти од БДП за одбрана и се подготвени за побрз напредок.
Франција и Германија, сепак, се двоумат поради економски трошоци и домашна политика.
Без јасен консензус, ултиматумот од Вашингтон би можел да има спротивен ефект: наместо да забрза, би можел да предизвика парализа.
Во основа, оваа порака од Пентагон не е само за пари или оружје. Таа претставува фундаментална промена во трансатлантските односи кои траат седум децении.
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
