Посетата на францускиот претседател Емануел Макрон на Белата куќа во услови на напнати глобални односи меѓу САД, Европа и Русија претставува симболичен момент: лидерите на двете земји кои некогаш беа блиски сојузници сега се обидуваат да најдат заеднички јазик за чувствителните безбедносни прашања, особено во контекст на војната во Украина.
Макрон пристигнува во Вашингтон со навидум топла насмевка и речиси братско обраќање до Доналд Трамп, но во исто време, во Европа, често зазема остар став кон американската политика.
Оваа контрадикторност можеби најдобро открива колку сложени станаа односите меѓу Париз и Вашингтон.
Иако се обидува да го проектира имиџот на европски лидер, Макрон е свесен дека без активна поддршка од САД, најсериозната криза на европско тло во последните децении би можела да земе курс што суштински ќе ја промени европската безбедносна архитектура.
Но, Макрон не е единствениот кој деновиве го посетува Вашингтон.
Британскиот премиер Кир Стармер, како и водечките европски функционери, се обидуваат да го „омекнат“ Трамп за да го убедат да не направи нагло свртување кон Москва.
Бидејќи, откако американскиот претседател јавно ги критикуваше европските сојузници за нивните „недоволни“ одбранбени инвестиции и за решавање на војната во Украина „премногу бавно“, јасно е дека Вашингтон повеќе не ја дава безусловната поддршка што Европа е навикната да ја добива.
Спротивно на тоа, непредвидливоста на Трамп и склоноста кон ненадејни потези го прави партнер кој европските политички кругови истовремено сакаат да го придобијат, но и да го држат на дистанца.
Во таква нестабилна комбинација, посетата на Макрон не е само уште еден дипломатски протокол - тоа е обид на Париз, но и на целата Европска унија, да се најде „формула“ да ги задржи САД во трансатлантската орбита или барем да го забави потенцијално драматичното распаѓање на сојузништвото.
Емануел Макрон, кој често се појавува како критичар на Доналд Трамп во Европската унија, одеднаш покажува сосема поинакво лице во Вашингтон.
За време на неодамнешната средба, тој му се обраќа со „Драг Доналд“ и топло ги истакнува „посебните“ врски меѓу Франција и САД, со широка насмевка и акцент на историското пријателство.
Сепак, во првите изјави тој јасно стави до знаење дека не се согласува со толкувањето на Трамп за европските плаќања за Украина и го коригира на пријателски, но сепак јавен начин, нагласувајќи дека Европа „ги даде вистинските пари“.
Во исто време, Макрон силно тврдеше дека Русија е „агресорот“ во оваа војна и ја истакна важноста на „траен и одржлив“ мир, директно предизвикувајќи го минимизирањето на одговорноста на Москва од страна на Трамп.
Во Европа, сепак, тонот на Макрон станува се поостар, а неговите критики за американските „заканувачки“ царини или двоумење околу поддршката за Украина одекнуваат погласно.
Логичното прашање е: дали Макрон мисли дека Трамп нема да забележи таква двојна презентација?
Затоа што и покрај неговата љубезна реторика, поранешниот њујоршки бизнисмен, сега повторно претседател, во никој случај не е наивен кога се во прашање политичките игри на неговите европски колеги.
Од една страна, оваа „театрална прегратка“ во Белата куќа може првенствено да служи на европската цел за зачувување на американската поддршка за војната во Украина, која со години е горлив проблем на Стариот континент.
Знаејќи дека Трамп уште од неговата прва кампања ги исмева европските сојузници за „недоволно трошење“ на одбраната, Макрон се обидува да ја прикаже Франција како „одговорен партнер“ подготвен да преземе воени и финансиски обврски.
Од друга страна, по враќањето, тој секако без двоумење ќе критикува некои потези и пораки на Трамп.
Макрон се претставува како европски поборник против „нехуманите“ тарифи и непредвидливата надворешна политика, но и помирлив гостин во Белата куќа кој се обидува да обезбеди уште неколку години активна американска воена поддршка.
Се чини дека оваа стратегија ја одразува длабоката несигурност на Европската унија, која стравува од сценарио во кое, без нејзино влијание, би се постигнал „пребрз мир“ меѓу Вашингтон и Москва на штета на Киев.
Затоа Макрон смета на неговиот пријателски пристап кон Трамп за да го позиционира како конструктивен и свесен лидер кој не подлегнува на првите импулси, туку останува „одговорна совест“ на Европа.
Сепак, останува да се види колку е одржлив таквиот пристап и дали Трамп ја забележува дволичноста на својот гостин.
Макрон веќе многу пати ги покажа своите противречности.
Од една страна, тој зборува за силна Европа која мора да биде „доволна за себе“, а од друга страна, речиси очајно сака да ги зачува односите со Вашингтон. Нема да го добие ниту едното ниту другото, а можеби на крајот нема да добие ништо.
Во европските политички кругови, пак, преовладува мислењето дека Трамп треба да се „омекне“ за американскиот претседател да остане ангажиран во војната во Украина.
Се очекува Макрон да ја води оваа стратегија, а други го следат: британскиот премиер Кир Стармер го посети Вашингтон во истата мисија, додека претставници на Европската унија, вклучително и високи претставници за надворешна политика, исто така шетаа по коридорите на Белата куќа обидувајќи се да го убедат Трамп дека е исто така корисно за Америка да остане силно вклучена во европските работи.
Лидерите на ЕУ, се разбира, се загрижени поради можноста Вашингтон и Москва, водени од сопствените интереси, да постигнат избрзан договор што ќе го остави Киев заглавен, а Брисел беспомошен набљудувач.
И покрај долгогодишните тврдења дека Европа е подготвена да преземе поголем дел од товарот, на сите им е јасно дека, без американската воена и финансиска поддршка, способноста да се води долг вооружен конфликт би била сериозно загрозена.
Затоа Макрон ја нагласува европската „стратешка автономија“, идејата дека европските сили конечно ќе преземат поголема воена и политичка одговорност, но досегашното искуство покажува дека тоа е сепак пресилен цел.
Дури и по најавата на Велика Британија за зголемени воени трошоци, скептиците во ЕУ предупредуваат дека веројатно нема да ја замени силната американска поддршка.
Токму затоа лидерите како Макрон никогаш не пропуштаат можност да ја истакнат неопходноста од „трансатлантско единство“.
Во исто време, постои чувство на страв во европската реторика: тврдењата дека „автократите ширум светот се на готовност“ имаат за цел да сугерираат дека дистанцирањето на Америка од Европа може да има далекусежни последици, не само за Украина, туку и за глобалното влијание на Америка.
Со други зборови, „ајде да се држиме заедно“ сега повеќе звучи како обид да се спасат остатоците од традиционален сојуз отколку како искрено верување дека Трамп е подготвен да ги слуша европските совети.
И ова укажува на подлабока неизвесност: и покрај големите зборови за европската солидарност, ако го отстраниме американскиот политички и воен штит, не е сосема јасно колку ЕУ навистина е подготвена и способна сама да управува со долгорочна криза.
Нејасно е кој може да има вистински увид во тоа што навистина сака Доналд Трамп.
Некои тврдат дека тој самиот понекогаш не е сосема сигурен во своите долгорочни цели, што, иронично, всушност му дава одредена предност - тешко се „чита“!
Сепак, фактот што европските дипломати, вклучително и самиот Макрон, му приоѓаат на Трамп со насмевки и ветувања, додека често му се потсмеваат зад грб и велат дека е „непредвидлив и нестабилен“, јасно покажува двојни стандарди.
Тие веруваат дека можат да го контролираат или барем да го насочат да дејствува во „европски“ интерес, уверени дека ќе најдат формула за соработка.
Но, иронично, ваквите пресметки само ја зајакнуваат позицијата на Трамп.
Додека сите страни се натпреваруваат со понуди – од финансиски до политички отстапки – тој може мирно да чека и да ја избере опцијата што најмногу му одговара во тој момент.
Токму тоа ја става Европа, соочена со најголемата криза од Втората светска војна, во крајно неблагодарна позиција: тие се обидуваат да го „менаџираат“ Трамп, а тие самите не се сигурни каде тоа ги води.
На крајот на денот, Трамп останува Трамп – никој, ниту Макрон, ниту Зеленски, ниту Путин, не можат со сигурност да ги предвидат неговите следни потези.
(Vecer.mk VIA)
© Vecer.mk, правата за текстот се на редакцијата
